Aktualności
Polityka zarządzania etycznego i ochrony sygnalistów.
W związku z wymaganiami Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia dla zadania publicznego pn.: „Opracowanie dokumentacji projektowej oraz realizacja robót budowlanych w formule >>Projektuj i Buduj<< w ramach projektu >>Prace na linii kolejowej nr 1 na odcinku Częstochowa – Zawiercie<< w ramach projektu POIIŚ 5.2-6” w spółce ZUE S.A. w dn. 06.10.2017 r. została przyjęta Polityka zarządzania etycznego i ochrony sygnalistów.
„Pakt uczciwości” jako narzędzie zapobiegające korupcji w zamówieniach publicznych. Koncepcja, cele i zastosowanie.
Wysokie ryzyko korupcji w zamówieniach publicznych zwracały uwagę w swoich raportach takie organizacje jak Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD),Pakt uczciwości to koncepcja stworzona i rozwijana od lat 90. XX wieku przez Transparency International (TI), międzynarodową organizację pozarządową zajmującą się przeciwdziałaniem korupcji. Idea ta narodziła się z myślą o zminimalizowaniu ryzyka praktyk korupcyjnych w zamówieniach publicznych i początkowo funkcjonowała pod nazwą tzw. wysp uczciwości („islands of integrity”). Na początku pakty uczciwości były testowane przede wszystkim w państwach rozwijających się takich jak Ekwador, Argentyna czy Panama, gdzie korupcja występuje na dużą skalę. U podstaw stosowania tego narzędzia znalazło się założenie, że w sytuacji powszechności („morza”) korupcji wskazane jest, aby została wyodrębniona enklawa („wyspa”) wolna od praktyk korupcyjnych, od których publicznie odżegnają się zarówno podmioty publiczne jak i biznes.
Nadrzędnym celem paktu uczciwości jest zabezpieczenie danego zamówienia publicznego przed korupcją i innymi nadużyciami wpływającymi na jego prawidłowy przebieg. Dotyczy to szczególnie charakterystycznych dla zamówień publicznych nadużyć, w tym wręczania i otrzymywania korzyści majątkowych w zamian za konkretne decyzje, układania specyfikacji faworyzującej jednego z oferentów, stosowania zmów cenowych, nieuzasadnionego zawyżania wartości zamówienia czy działania w sytuacji konfliktu interesów. Pakt ma stanowić ramy reguł gry rynkowej jasnych i takich samych dla wszystkich graczy, którzy ze swojej strony zgadzają się postępować w sposób uczciwy
i przejrzysty.
Idea paktu opiera się na publicznej przysiędze dokonywanej przez wszystkie strony porozumienia, w którym zobowiązują się nie inicjować i nie uczestniczyć w działaniach
o charakterze korupcyjnym, a także przestrzegać dodatkowych standardów transparentności i uczciwości poza tymi, które wynikają z przepisów prawa. Dla paktu uczciwości nie jest przewidziana jedna forma prawna, gdyż zależy ona od tego, na co pozwalają ramy prawne i praktyka stosowania zamówień publicznych w danym państwie, a także od woli stron przystępujących do porozumienia.
Do podstawowych komponentów paktu uczciwości zalicza się: obowiązki i prawa instytucji zamawiającej, prawa i obowiązki niezależnego monitora, zobowiązania wykonawcy lub składających oferty, metody rozwiązywania sporów między stronami porozumienia, zasady komunikowania i upubliczniania informacji, zachęty dla podmiotów dobrowolnie przystępujących do paktu, a także sankcje za jego nieprzestrzeganie, jeżeli są one dopuszczalne przez prawo.
Gwarancją powodzenia paktu uczciwości ma być przede wszystkim jego monitorowanie przez zatrudnionych do tego celu niezależnych obserwatorów lub wybrane organizacje społeczne. Choć zdarzały się przypadki realizacji paktu, w których niezależny monitor nie uczestniczył, to jednak jest to komponent niezbędny dla realizacji jego celów w sposób możliwie kompleksowy. Monitoring to podejmowane w sposób ciągły działania mające na celu dostarczenie rzetelnego, bezstronnego opisu realizacji paktu uczciwości, ocenę jego przystawalności do pragmatyki systemu zamówień publicznych, wypracowanie na podstawie przebiegu realizacji paktu zaleceń dla całego systemu zamówień publicznych a także interweniowanie w przypadku naruszania umowy między stronami.
Na początku pakty były wdrażane głównie w krajach rozwijających się takich jak Argentyna, Kolumbia, Ekwador, Indonezja, Meksyk czy Pakistan. Według danych Transparency International zostało nimi objętych już ponad 300 różnego typu zamówień publicznych, z których często były to duże projekty budowlane. W niektórych krajach pakt uczciwości sprawdził się do tego stopnia, że zinstytucjonalizowano jego stosowanie i tak jak miało to miejsce w Indiach rządowa komisja ds. zwalczania korupcji nakazała podmiotom sektora bankowego, ubezpieczeniowego i finansowego zawieranie paktów uczciwości i powoływanie z zewnątrz niezależnych monitorów jako stałą praktykę. W Polsce pierwsza próba zastosowania paktu uczciwości miała miejsce w 2006 r., wtedy podobne porozumienie towarzyszyło przygotowywaniu przez Ministerstwo Obrony Narodowej przetargu na zakup floty powietrznej dla VIP-ów, które jednak w skutek odwołania postępowania przetargowego nie było dalej realizowane.
W 2015 r. Komisja Europejska zdecydowała się sprawdzić czy pakt uczciwości może skutecznie zapobiegać nieprawidłowościom przy finansowaniu inwestycji publicznych
w ramach funduszy strukturalnych i funduszy spójności. Szacuje się, że blisko jedna piąta wartości PKB krajów Unii Europejskiej wydawana jest w drodze ogłaszanych przez instytucje publiczne postępowań przetargowych na różnego rodzaju dobra, prace i usługi.
W drodze konkursu Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej (DG REGIO) Komisji Europejskiej przekazała 15 organizacjom społecznym środki na realizację 17 pilotażów paktów uczciwości w 11 państwach Unii Europejskiej. Monitorowane projekty dotyczą 9 różnych sektorów gospodarki takich jak transport, służba zdrowia czy edukacja, których łączna wartość wynosi 920 milionów euro. Działania organizacji koordynuje Transparency International Secretariat w Berlinie.
Wskutek otwartego konkursu zorganizowanego przez Komisję Europejską organizacją monitorującą postępowanie przetargowe oraz realizację wybranego zamówienia kolejowego w Polsce została Fundacja im. Stefana Batorego. W drodze negocjacji między DG REGIO, Transparency International, Ministerstwem Rozwoju, Fundacją a spółką PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. paktem uczciwości ostatecznie objęto przetarg i realizację zamówienia na modernizację linii kolejowej na odcinku Częstochowa- -Zawiercie finansowany ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko i prowadzony przez PKP PLK. Polski pakt uczciwości składa się z dwóch zasadniczych modułów, tj. osobnego porozumienia między Fundacją Batorego a Polskimi Liniami Kolejowymi oraz klauzuli umieszczonej w specyfiki istotnych warunkach zamówienia wiążącej dla przyszłego wykonawcy zamówienia. Pilotaż ten ma mieć przede wszystkim eksperymentalny charakter i pokazać możliwości wykorzystania paktu uczciwości w celu ochrony środków UE przed korupcją i nadużyciami oraz zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności w procesie wydatkowania tych funduszy.
Tekst
„Pakt uczciwości” jako narzędzie zapobiegające korupcji w zamówieniach publicznych. Koncepcja, cele i zastosowanie, którego autorem jest Marcin Waszak pochodzi z materiałów pokonferencyjnych II Konferencji Antykorupcyjnej „Realizacja działań antykorupcyjnych w resorcie obrony narodowej”. organizowanej przez Komendę Główną Żandarmerii Wojskowej Biuro ds. Procedur Antykorupcyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej.